Drupal Starshot - Drupal CMS

Drupal Starshot is een nieuw initiatief binnen de Drupal-gemeenschap dat tot doel heeft de gebruiksvriendelijkheid en toegankelijkheid van Drupal drastisch te verbeteren, vooral voor nieuwe gebruikers en niet-technische teams. Het biedt een versie van Drupal die direct uit de doos werkt voor contentbeheerders en sitebouwers.

Starshot bouwt voort op de bestaande Drupal 11-codebase, maar voegt een visuele installatiewizard, thematische “recipes” en een verbeterde admininterface toe. Drupal Starshot zal altijd draaien op de meest recente versie van Drupal core en volgt daarmee ook de reguliere releasecyclus.

• Recipes: Vooraf gedefinieerde configuraties voor veelvoorkomende websites zoals blogs, portfolio’s of winkels.
• Visuele installatiewizard: Een laag bovenop de standaard installatie om snel een functionele site te kiezen en op te zetten.
• Moderne UX-focus: Meer aandacht voor gebruiksgemak, consistentie en visueel ontwerp in de beheerdersinterface. Mogelijk op termijn ook een template marketplace.

In zekere zin in Drupal Starshot een poging om de kracht van Drupal 8/9/10/11 te combineren met de toegankelijkheid van Drupal 7. Het richt zich op die grote groep gebruikers die ooit zijn begonnen met klikbare interfaces, drag-and-drop layouts, en zonder complexe dev-omgevingen. Starshot wil met visuele installatiewizards, kant-en-klare “recipes” en een verbeterde UI het pad terug openleggen voor contentbeheerders, sitebouwers en kleinere teams.

Het erkent daarmee dat de modernisering van Drupal noodzakelijk was, maar dat de community ook behoefte heeft aan toegankelijke werkwijzen, zonder concessies te doen aan kwaliteit. Starshot vormt zo een brug tussen het robuuste, professionele Drupal van nu en de toegankelijke, creatieve bouwmentaliteit van het tijdperk van Drupal 7.

Drupal 10

Drupal 10 is de opvolger van Drupal 9 en werd officieel uitgebracht op 14 december 2022. De End of Life (EOL) van Drupal versie 10 zal plaatsvinden bij de release van Drupal 12, die is gepland voor de tweede helft van 2026.

Het is gebouwd op een moderne technologische basis en zet sterk in op gebruiksvriendelijkheid, toegankelijkheid, moderne ontwikkelingstechnieken en visuele vernieuwing.

Waar Drupal 8 en 9 vooral draaiden om het verleggen van de technische fundamenten, brengt Drupal 10 een volwassen en moderne gebruikerservaring, met concrete verbeteringen voor zowel developers als content editors.

Versie upgrade naar Drupal 10

Op papier zou de overgang van Drupal 9 naar 10 eenvoudig moeten zijn, net zoals de versie-upgrade van 8 naar 9. Maar in de praktijk bleek de overstap naar Drupal 10 voor veel Drupal websites en applicaties toch best pittig. Drupal 10 verwijderde alle verouderde code, waardoor custom modules en thema’s herschreven moesten worden. Ook de overstap naar CKEditor 5 bracht compatibiliteitsproblemen met zich mee. Daarnaast vereiste de nieuwe versie een infrastructuurupgrade naar PHP 8.1 en Symfony 6.2, en introduceerde het een andere manier van themabouw via de Starterkit generator. Veel modules waren bij release nog niet volledig compatibel, wat voor vertraging zorgde. Hierdoor was de upgrade vaak meer werk dan vooraf gedacht.
 

Drupal 9

Drupal 9 werd officieel uitgebracht op 3 juni 2020. In tegenstelling tot eerdere grote Drupal-releases (zoals de overgang van 7 naar 8), was de stap van Drupal 8 naar 9 relatief soepel en technisch elegant. Drupal 9 bouwde volledig voort op de fundamenten van Drupal 8, maar verwijderde verouderde code en introduceerde enkele belangrijke updates, zowel aan de binnenkant als aan de buitenkant.

Symfony 4.4 werd vervangen door Symfony 5.4, wat voor betere prestaties, beveiliging en langere ondersteuning zorgde. Ondersteuning voor PHP 8 werd toegevoegd, wat modernere programmeerstandaarden mogelijk maakte.

Drupal 9 vormde de brug naar Drupal 10. Alle infrastructuur werd zo opgezet dat upgrades in de toekomst eenvoudiger zouden moeten maken. De meeste Drupal omgevingen door ons ontwikkeld waren in minder dan 2 dagen van Drupal 8 over naar Drupal 9. De End of Life (EOL) van Drupal 9 was op 1 november 2023.

Het was de eerste keer dat een major release in Drupal niet betekende dat alles “opnieuw moest”.
 

Drupal 8

Drupal versie 8, uitgebracht op 19 november 2015, betekende een fundamentele heruitvinding van het Drupal-platform. Waar eerdere versies vooral op hun eigen architectuur waren gebaseerd, stapte Drupal 8 over op moderne PHP-standaarden door te integreren met het Symfony-framework. Dit bracht krachtige nieuwe mogelijkheden, maar zorgde ook voor een steile leercurve en een breuk met het verleden, sites op Drupal 7 konden niet eenvoudig worden geüpgraded en vereisten vaak een volledige herbouw.

Belangrijke vernieuwingen waren onder meer in-core Views, een vernieuwde configuration management workflow, meertaligheid in de kern en een API-first benadering met REST-mogelijkheden, wat krachtige opties biedt voor koppelingen en het opzetten van decoupled of headless toepassingen. Voor contentbeheerders werd CKEditor geïntegreerd als standaard WYSIWYG-editor, en ontwikkelaars kregen een krachtiger, objectgeoriënteerd systeem.

Drupal 8 legde de basis voor de moderne Drupal-ervaring, maar werd door zijn complexiteit en de zware upgradepaden vaak als moeilijk ervaren. De officiële end-of-life was op 2 november 2021, samen met het einde van ondersteuning voor Symfony 3.
 

Drupal 7

Drupal 7, uitgebracht op 5 januari 2011, was jarenlang het hart van het Drupal-ecosysteem en groeide uit tot de meest gebruikte versie in de geschiedenis van het platform. Het introduceerde baanbrekende vernieuwingen die Drupal toegankelijker en veelzijdiger maakten, zowel voor ontwikkelaars als voor sitebeheerders.

Een van de grootste verbeteringen was de introductie van een volledig herschreven user interface voor beheer, waardoor content maken en structureren eenvoudiger werd. Ook het concept van velden (Fields) in de core, waarmee je extra gegevens aan contenttypes kon toevoegen, bracht een veel grotere flexibiliteit. Daarnaast introduceerde Drupal 7 een krachtigere entiteitenstructuur en werd Taxonomy een volwaardig systeem voor contentorganisatie.

Drupal 7 was bijzonder vanwege zijn brede adoptie. Grote organisaties, NGO’s, universiteiten en overheden bouwden complexe websites met uitgebreide functionaliteit op deze versie. Drupal 7 was ook bijzonder omdat haar levencylus samenliep met een bepalende periode in de evolutie van het web. Toen Drupal 7 op 5 januari 2011 werd uitgebracht, bevonden we ons nog in het tijdperk vóór responsief design als standaard. Smartphones en tablets waren pas net in opkomst en mobiele optimalisatie stond nog in de kinderschoenen.

Drupal sitebuilders & pioniers

Het was een tijd van experimenteren en pionieren. Ontwikkelaars én sitebouwers (mensen zonder diepgaande programmeerkennis) konden op relatief laagdrempelige wijze krachtige digitale omgevingen realiseren wat met andere systemen als Wordpress niet mogelijk was. Dankzij grafische interfaces zoals Views, Context, Panels en Features was het mogelijk om complexe functionaliteit op te zetten zonder een regelcode te schrijven. In veel organisaties, stichtingen en verenegingen draaiden complete platformen, van intranetten tot publieke portalen, op D7, opgebouwd door sitebuilders in plaats van hardcore ontwikkelaars. Vaak door vrijwilligers, enthousiastelingen en pioniers die met de kracht van Drupal 7 het onmogelijke, zeker in dat tijdperk, toch realiseerde.

Drupal 7 end of life

Toch was Drupal 7 ook beperkt: het was nog grotendeels gebaseerd op procedural PHP, en miste moderne programmeerprincipes zoals objectgeoriënteerdheid. Dit was een van de belangrijkste redenen waarom de stap naar Drupal 8 zo ingrijpend en tegelijkertijd voor een op onder ander veiligheid gericht CMS noodzakelijk was.

Na meerdere keren te zijn uitgesteld, kreeg Drupal 7 officieel end-of-life op 5 januari 2025, exact 14 jaar na de release. Dit onderstreepte hoe belangrijk en langdurig deze versie is geweest voor de community. Na deze datum ontvangt Drupal 7 geen beveiligingsupdates meer, tenzij via een commerciële LTS-aanbieder (Long Term Support), bijvoorbeeld via Atom.

Migratie naar Drupal 8 en nieuwe versies

Toen in 2015 Drupal 8 verscheen, luidde dat een noodzakelijke, maar ook radicale moderniseringsslag in. Drupal moest mee met het moderne internet, en dat betekende: objectgeoriënteerd programmeren, een Symfony-gebaseerde architectuur, Composer-gedreven packagebeheer, en een steeds sterkere nadruk op API-first en headless mogelijkheden.

Einde en begin voor sidebuiders

Hoewel deze stap essentieel was om bij te blijven met technologische standaarden, betekende het ook het einde van een tijdperk. De lage instapdrempel voor sitebouwers verdween. Drupal werd krachtiger, maar ook complexer. Veel organisaties die hun site met beperkte technische middelen hadden opgebouwd in Drupal 7, vonden de overstap - wat vaak een herbouw was, naar Drupal 8 te groot of te kostbaar. Het gevolg: duizenden sites bleven jarenlang op Drupal 7 draaien, zelfs tot na de oorspronkelijke EOL-datum.

De periode van Drupal 7 was er een van verkenning, creativiteit en groei. Het bood ruimte aan niet-technische bouwers om complexe oplossingen te maken. Die ruimte verdween met de technische professionalisering in Drupal 8, wat voor velen een drempel vormde. Met Starshot keert Drupal terug naar die gebruikersgroep, maar dan op een moderne, duurzame en toekomstbestendige basis.

Drupal 6

Drupal 6, uitgebracht op 13 februari 2008, was een mijlpaal in de vroege geschiedenis van het CMS. Het was de versie waarmee Drupal definitief de sprong maakte van hobbyproject naar professioneel inzetbaar platform. Terwijl eerdere versies vooral populair waren bij ontwikkelaars en tech-savvy enthousiastelingen, bracht Drupal 6 een reeks verbeteringen die het aantrekkelijker maakten voor organisaties, overheden en grotere projecten.

Drupal 6 stond aan de basis van veel ideeën en systemen die in latere versies zijn verfijnd: contenttypes, de eerste layout-achtige modules, een groeiend module-ecosysteem en de opkomst van een professionele themingstructuur.

De officiële end-of-life van Drupal 6 kwam op 24 februari 2016, acht jaar na de release. Vanaf dat moment werd de versie niet langer ondersteund door het Drupal Security Team, al boden sommige partijen (zoals de Drupal 6 Long-Term Support vendors) nog commerciële ondersteuning aan voor specifieke klanten.

Drupal 5

Drupal 5, uitgebracht op 15 januari 2007, was een fundamenteel keerpunt in de ontwikkeling van Drupal. Waar eerdere versies vooral gericht waren op ontwikkelaars en een relatief kleine community, luidde Drupal 5 het begin in van wat we vandaag de dag herkennen als het modulaire en thematische karakter van het platform. Drupal begon aan populariteit te winnen met de lancering van Drupal.org als centrale community-hub.

Drupal 5 verscheen in een periode waarin open-source CMS’en sterk in opkomst waren. De release viel samen met de vroege groei van platforms als WordPress en Joomla. Wat Drupal onderscheidde, was de krachtige combinatie van flexibiliteit, uitbreidbaarheid en communitygedreven ontwikkeling.

Tijdens de levensduur van Drupal 5 groeide het aantal contrib-modules en thema’s snel, mede dankzij verbeterde modulebeheerpagina’s en een duidelijkere structuur voor developers. Ook werd jQuery voor het eerst geïntegreerd in de core, destijds een belangrijke stap richting meer interactieve front-ends.

Drupal 5 was de eerste versie waarin gebruikers, themers en ontwikkelaars elk hun eigen rol konden vinden binnen het platform. Het was de aanzet tot de structuur, terminologie en workflows die tot op vandaag herkenbaar zijn in Drupal. Hoewel technisch bescheiden naar moderne maatstaven, vormt het een mijlpaal in het volwassen worden van Drupal als open-source CMS.

De ondersteuning voor Drupal 5 werd officieel beëindigd(EOL) op 11 January 2011, vier jaar na release, toen de focus verschoof naar Drupal 6 en 7. Tegen die tijd had Drupal 5 zijn rol als basisversie vervuld, en maakte het plaats voor een platform dat steeds professioneler en schaalbaarder werd.